– Kamiński i Wąsik kazali mi nagrywać i zbierać haki, chociażby na Suskiego i na jego kolegów i w wieczornych spotkaniach w hotelu sejmowym, takie spotkania rejestrowałem – twierdzi Tomasz Kaczmarek, były agent CBA i były poseł PiS. Wiceszef MSWiA Maciej Wąsik odniósł się do jego słów. Kazanie wygłoszone przez o. Rafała Szymko OP podczas Mszy Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek, 14 kwietnia 2022 r., na warszawskim Służewiehttp://www.sluzew Uroczystość przypadającą na dzień liturgiczny mający pierwszeń-stwo przenosi się na najbliższy dzień wolny od obchodów wymie-nionych w numerach 1–8 Tabeli pierwszeństwa dni liturgicznych. Należy zachować przepisy zawarte w nr 5 Ogólnych norm roku litur-gicznego. Obchody niższego stopnia w tym roku się opuszcza. WIELKI CZWARTEK - MSZA WIECZERZY PAŃSKIEJ PRZEBIEG LITURGII 1. Komentarz – 5 minut przed rozpoczęciem liturgii 2. Procesja wejścia 3. Życzenia 4. Obrzędy wstępne 4.1. Komentarz przed Chwała 4.2. Chwała na wysokości Bogu – biją dzwony, dzwonki, sygnaturka, po tym wszystko milknie i używa się tylko kołatek. 5. Liturgia Słowa 5.1. Będą znaki na słońcu, księżycu i gwiazdach, a na ziemi trwoga narodów bezradnych wobec szumu morza i jego nawałnicy. Ludzie mdleć będą ze strachu, w oczekiwaniu wydarzeń zagrażających ziemi. Albowiem moce niebios zostaną wstrząśnięte. Wtedy ujrzą Syna Człowieczego, nadchodzącego w obłoku z wielką mocą i chwałą. Wielki Czwartek - rok A,B, C. Wielki Piątek - Męki Pańskiej byśmy tu na pustyni pomarli? Nie ma chleba ani wody, a uprzykrzył się nam już ten pokarm Xneyl. Komentarze biblijne do czytań liturgicznych. Dzięki uprzejmości Oficyny Wydawniczej „Vocatio” i Księgarni św. Wojciecha ( które wyraziły zgodę na publikację fragmentów wydawanych przez nie pozycji, przedstawiamy czytelnikom cykl: „Zrozumieć Słowo”. Będziemy starali się ukazywać w nim fragmenty Pisma Świętego przewidziane w Liturgii w kontekście historycznym, kulturowym i teologicznym. Mamy nadzieję, że pomoże to czytelnikom w pełniejszym przeżywaniu spotkania z Chrystusem podczas Eucharystii oraz w coraz lepszym odczytywaniu skierowanego do nas Słowa Bożego i wprowadzaniu go w życie. Zapraszamy do lektury i refleksji. ŚWIĘTE TRIDUUM PASCHALNE WIELKI CZWARTEK – MSZA WIECZERZY PAŃSKIEJ Czytania mszalne PIERWSZE CZYTANIE Przepisy o wieczerzy paschalnej Czytanie z Księgi Wyjścia Bóg powiedział do Mojżesza i Aarona w ziemi egipskiej: „Miesiąc ten będzie dla was początkiem miesięcy, będzie pierwszym miesiącem roku. Powiedzcie całemu zgromadzeniu Izraela tak: «Dziesiątego dnia tego miesiąca niech się każdy postara o baranka dla rodziny, o baranka dla domu. Jeśliby zaś rodzina była za mała do spożycia baranka, to niech się postara o niego razem ze swym sąsiadem, który mieszka najbliżej jego domu, aby była odpowiednia liczba osób. Liczyć je zaś będziecie dla spożycia baranka według tego, co każdy może spożyć. Baranek będzie bez skazy, samiec, jednoroczny; wziąć możecie jagnię albo koźlę. Będziecie go strzec aż do czternastego dnia tego miesiąca, a wtedy zabije go całe zgromadzenie Izraela o zmierzchu. I wezmą krew baranka, i pokropią nią odrzwia i progi domu, w którym będą go spożywać. I tej samej nocy spożyją mięso pieczone w ogniu, spożyją je z chlebem niekwaszonym i gorzkimi ziołami. Tak zaś spożywać go będziecie: Biodra wasze będą przepasane, sandały na waszych nogach i laska w waszym ręku. Spożywać będziecie pospiesznie, gdyż jest to Pascha na cześć Pana. Tej nocy Ja przejdę przez Egipt, zabiję wszystko pierworodne w ziemi egipskiej od człowieka aż do bydła i odbędę sąd nad wszystkimi bogami Egiptu. Ja Pan. Krew będzie wam służyła do oznaczenia domów, w których będziecie przebywać. Gdy ujrzę krew, przejdę obok i nie będzie pośród was plagi niszczycielskiej, gdy będę karał ziemię egipską. Dzień ten będzie dla was dniem pamiętnym i obchodzić go będziecie jako święto dla uczczenia Pana. Po wszystkie pokolenia w tym dniu świętować będziecie na zawsze»”. Wj 12, 1-20. Opis głównej plagi, towarzyszącej uwolnieniu Hebrajczyków z Egiptu, tradycja P poprzedza obrzędem baranka paschalnego (ww. 3-13) oraz przaśników, massôt (ww. 14-20). Obrzędy te były początkowo od siebie niezależne. Pierwszy był obrzędem dokonywanym przez pasterzy - w celu przebłagania bogów - gdy przenosili się z dobrze nawodnionych pastwisk zimowych na jałowe pastwiska letnie. Drugi obrzęd odprawiali rolnicy, stanowił on swego rodzaju wiosenne czyszczenie starego zakwasu pochodzącego z ubiegłego roku. Tekst łączy ofiarę złożoną z baranka z wyjściem Hebrajczyków z Egiptu (ww. 11-13). Przaśniki zostały uczynione pamiątką Wyjścia w samej narracji opowiadającej o tym wydarzeniu (12,34) oraz w towarzyszących mu pouczeniach (13,3-10). Fragment 12,1-20 zawiera słowa Jahwe skierowane do Mojżesza, zaś ww . 21-27 opowiadają o przekazaniu ich starszym takie Boże polecenia i ich przekazanie są ulubionym środkiem stosowanym w tradycji P. W źródle tym obrzędy baranka paschalnego i przaśników (12, 13,1-16) zostały umieszczone we fragmencie opowiadającym o dziesiątej pladze - pomiędzy jej oznajmieniem i wypełnieniem. Obchodzone wiosną nowego roku, rytuały te umożliwiały Izraelitom kolejnych pokoleń uczestniczenie w ucieczce spod panowania faraona. Katolicki Komentarz Biblijny prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :. 12,1-28. Źródła Święta Paschy. Według narracji biblijnej Święto Paschy zostało ustanowione w związku z dziesiątą plagą, lecz nie oznacza to, że nie nawiązywało ono do świąt dawniejszych. Należy przypomnieć, że Bóg ustanowił obrzezanie znakiem przymierza, wykorzystując w tym celu obrzęd już istniejący i wykonywany w innym celu. wiele elementów rytuału paschalnego wskazuje, że mógł on zostać zaczerpnięty z rytuału nomadów, chroniącego pasterzy przed atakiem demonów i zapewniającego płodność stad. Nawet jeśli rzeczywiście tak było, wszystkie elementy święta zostały odpowiednio "przystosowane" do nowego kontekstu dziesiątej plagi oraz wyjścia Izraelitów z Egiptu. Jeśli Pascha faktycznie czerpie jakieś elementy ze święta nomadów, jest to zjawisko podobne do nałożenia przez wczesnych chrześcijan Zachodu świąt Bożego Narodzenia na pogańskie święta związane z zimowym przesileniem słonecznym (któremu towarzyszyło zachowanie takich symboli jak ostrokrzew, jemioła i drzewa zimozielone). 12,1-11. Kalendarz. Wydarzenie to czyniło Abib (później nazwany Nisan) pierwszym miesiącem w kalendarzu religijnym Izraela. W kalendarzu świeckim pierwszym miesiącem roku był Tiszri, przypadający sześć miesięcy później, wtedy też obchodzono "Święto Nowego Roku". Kalendarz izraelski był kalendarzem księżycowym, który co pewien czas dostosowywano do roku słonecznego. Abib rozpoczynał się w dzień pierwszego nowiu po wiosennym zrównaniu dnia z nocą (zwykle w połowie marca) i trwał do połowy kwietnia. 12,5. Bez skazy, samiec, jednoroczny. Jako jednoroczny baranek przeżył właśnie najbardziej niebezpieczny okres życia (śmiertelność młodych wahała się od 20 do 50%) i przygotowywał się do objęcia roli "pełnoprawnego" członka stada. Stado nie potrzebowało jednak zbyt wielu samców; dla skóry i mięsa zabijano przede wszystkim te, które osiągnęły pierwszy rok życia. Samice trzymano do ósmego roku, by rodziły młode i dawały mleko. 12,6. Zabije go całe zgromadzenie Izraela o zmierzchu. W świeckim kalendarzu egipskim każdy miesiąc liczył trzydzieści dni i dzielił się na trzy dziesięciodniowe okresy. W kalendarzu religijnym, obejmującym święta, zachowano sekwencję księżycową. Pojawienie się święta i plagi zbiegło się z wigilią dnia nazywanego przez Egipcjan "dniem połowy miesiąca". Co ważniejsze, ponieważ każdy miesiąc w kalendarzu lunarnym rozpoczynał się w dniu nowiu, święto obchodzono w dniu pierwszej pełni księżyca po wiosennym zrównaniu dnia z nocą. Zwierzę miało zostać zabite o zmierzchu, gdy na niebie ukaże się księżyc w pierwszej pełni w nowym izraelskim roku. 12,7. Rola krwi. W pierwotnych religiach krew często służyła do odegnania złych mocy, jednak w rytuale izraelskim stanowiła element oczyszczający. Chociaż przesądni Izraelici zachowali pewne elementy prymitywnych wierzeń i praktyk religijnych, oficjalnie obowiązywało drugie znaczenie. Odrzwia domów w Mezopotamii były często malowane na czerwono, ponieważ wierzono, że kolor ten odstrasza demony. 12,8. Składniki posiłku. Wymienione składniki posiłku paschalnego były rozpowszechnione w wędrownych społecznościach pasterskich. Zakaz spożywania kwaszonego chleba mógł dodatkowo posiadać znaczenie symboliczne. W późniejszej literaturze rabinackiej i Nowym Testamencie zakwas jest związany z nieczystością lub skalaniem. Trudno jednak rozstrzygnąć, czy znaczenie to posiadał już w tak wczesnym okresie. Gorzkie zioła to w późniejszej literaturze rabinackiej sałata, cykoria, morski ostrokrzew, chrzan i oset, wszystkie łatwe do przygotowania. Wiadomo, że sałata była uprawiana w Egipcie, zaś hebrajskie słowo przetłumaczone jako "gorzkie zioła" odpowiada akadyjskiemu (babilońskiemu) wyrazowi oznaczającemu sałatę. Polecenie, by mięso zostało upieczone w ogniu, służyło uniknięciu dwóch rzeczy. Z jednaj strony, miało stanowić przeciwieństwo pogańskich świąt wiosennych, podczas których pojawiało się surowe mięso. Z drugiej, ludzie działający w pośpiechu nie gotowaliby mięsa, wymagałoby to bowiem więcej czasu, koniecznego do zabicia, wypatroszenia i rozebrania mięsa. Ponieważ był to posiłek religijny, mięso nie mogło zostać spożyte w czasie późniejszym i musiało zostać we właściwy sposób zniszczone. 12,11. Pascha. Angielska nazwa "Passover" (od ang. pass over, "pominąć", "przejść obok") nie oddaje znaczenia hebrajskiego wyrazu. Czasownik ten łączy się z ochroną, co można dostrzec np. w Iz 31,5, gdzie stanowi odpowiednik osłonięcia i wybawienia. Pan nie został ukazany jako "przechodzący obok" drzwi lecz jako broniący wejścia do domu przed aniołem zagłady/Niszczycielem (zob. Wj 12,23). Krew na framugach i nadprożu może być rozumiana jako ich oczyszczenie przygotowujące do obecności Pana. 12,12-13. Egipskie święto królewskie. W tekście mogą pojawiać się echa słynnego egipskiego święta Sed, które symbolizowało odnowienie władzy królewskiej. Podczas obchodów święta wszyscy bogowie uznawali królewską władzę faraona, tutaj jednak, w wyniku plag, wszyscy bogowie muszą uznać królewskie panowanie Jahwe - nie nowe osadzenie Go na tronie, lecz uznanie Jego nieprzerwanego panowania. W czasie święta Sed król potwierdzał swoje panowanie nad krajem, przechodząc wszystkie ziemie (symbolicznie) zgodnie ze swą wolą. Królewskie panowanie Jahwe zostało potwierdzone, zaś panowanie faraona wyszydzone, bowiem Bóg przeszedł przez kraj, by ustanowić swą dominację pod postacią plagi. Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton, Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005 :. PSALM RESPONSORYJNY Refren: Kielich Przymierza to Krew Zbawiciela. Czym się Panu odpłacę za wszystko, co mi wyświadczył? Podniosę kielich zbawienia i wezwę imienia Pana. Refren. Cenna jest w oczach Pana śmierć Jego świętych. Jam sługa Twój, syn Twej służebnicy, Ty rozerwałeś moje kajdany. Refren. Tobie złożę ofiarę pochwalną i wezwę imienia Pana. Wypełnię me śluby dla Pana przed całym Jego ludem. Refren. Ps 116B, Ps 116 - Indywidualny psalm dziękczynny. Liczne cechy aram. (ww. wskazują na jego późne powstanie. LXX dzieli psalm na dwa utwory (ww. 1-9 = LXX Ps 114; ww. 10-19 = LXX Ps 115), które odpowiadają głównym częściom. Struktura: Część I (ww. 1-9): (udręka psalmisty); ww. 5-9 (ocalenie przez Jahwe); Część II (ww. 10-19): ww. 10-14 (wiara psalmisty i jego śluby); ww. 15-19 (jego lojalność i śluby). 1-4. Fragment przypomina Ps 18, ”Miłuję Pana”: Por. Ps 18,2. Dosłownie: „Miłuję, ponieważ [kî] Jahwe wysłuchał”. Kolejny czasownik z domyśłnym dopełnieniem rozpoczyna Część II (w. 10): „Ufałem (Jahwe), ponieważ [kî]…”.7. „Wróć, moja duszo”: Gdy ktoś zasłabł (z powodu głodu czy strachu), myślano, że jego dusza/duch „odeszła” od niego. Gdy osoba dochodziła do siebie, dusza „wracała’. Psalmista zapewnia swą duszę, że może bezpiecznie wrócić po przerażającym doświadczeniu (ww. 3-4). Por. Rdz 35,18; 1 Sm 30,12; Ps 23,3; Dn 10, ”Wezwę imienia Pańskiego”: W w. 2 psalmista wzywa imię Pańskie z lęku; w ww. 13 i 17 ta sama fraza oznacza wielbienie Jahwe w ”Drogocenną jest w oczach Pana śmierć Jego czcicieli”: Tekst niejasny. Trudno zrozumieć, dlaczego ich śmierć ma być „drogocenna dla Podobnie jak końcowy werset Części I (w. 9) mówi o „krainie żyjących” (tj. świątyni), ostatni werset Części II wyraźnie wymienia „dom Pański” [świątynię]. Katolicki Komentarz Biblijny prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :. 116,13. Kielich zbawienia. Związek tego wersetu z wypełnieniem ślubów w świątyni wskazuje, że ofiary z płynów (libacje) miały stanowić świadectwo Bożej dobroci i opieki. W świecie starożytnym libacja była powszechną formą dziękczynienia, często przedstawianą na egipskich, fenickich i mezopotamskich reliefach. Ofiara z płynów symbolizuje wybawienie (zbawienie) udzielone przez bóstwo, często też stanowi wybawienie od złożonego ślubu. Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton, Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005 :. DRUGIE CZYTANIE Ustanowienie Eucharystii Czytanie z Pierwszego listu świętego Pawła Apostoła do Koryntian Bracia: Ja otrzymałem od Pana to, co wam przekazuję, że Pan Jezus tej nocy, kiedy został wydany, wziął chleb i dzięki uczyniwszy połamał i rzekł: „To jest Ciało moje za was wydane. Czyńcie to na moją pamiątkę”. Podobnie skończywszy wieczerzę, wziął kielich, mówiąc: „Kielich ten jest Nowym Przymierzem we Krwi mojej. Czyńcie to, ile razy pić będziecie, na moją pamiątkę”. Ilekroć bowiem spożywacie ten chleb albo pijecie kielich, śmierć Pańską głosicie, aż przyjdzie. 1 Kor 11,23-26 23. Paweł ukazuje siebie jako ogniwo łańcucha tradycji sięgającej Jezusa, który sprawuje władzę w Kościele. Słowa "otrzymałem" i "przekazałem" były używane zwłaszcza w odniesieniu do przekazywania tradycji (1 Kor 11,2; 15,3). Niektórzy późniejsi rabini mówili o tradycjach otrzymanych „od Mojżesza”. Chociaż wiedzieli, iż otrzymali je od swych poprzedników, byli przekonani, że tradycja miała swoje ostateczne źródło w Mojżeszu. Paweł ma przypuszczalnie na myśli, że ci, którzy wcześniej byli uczniami, opowiedzieli mu o Ostatniej Wieczerzy. Miała ona miejsce w "nocy", podobnie jak każda wieczerza Pawłowa wersja słów ustanowienia Wieczerzy Pańskiej najbardziej przypomina tę z Łk 22,15-20, nie jest jednak od niej zależna. Apostoł wprowadził drobne modyfikacje; wcześniej tekst został poddany liturgicznemu rozwinięciu. Przaśniki spożywane w czasie Paschy były zwykle rozumiane przenośnie jako "chleb niedoli, który spożywali przodkowie" w czasach Mojżesza. Jezus odniósł ten chleb do samego siebie (zob. komentarz do Mk 14,22-24). Poganie czasami spożywali posiłki pogrzebowe (stypy) "na pamiątkę" zmarłego, lecz tutaj posiłek ma takie samo znaczenie, jak w Starym Testamencie, gdzie Święto Paschy upamiętniało odkupieńcze działanie Boga w historii (np. Wj 12,l4). Podobnie jak w rytuale paschalnym, forma „wy” odnosi się do wszystkich przyszłych pokoleń25. W przeciwieństwie do wersji Łukasza, który wymienia anamnēsis jedynie w odniesieniu do chleba (22,19), Paweł dodaje napomnienie (sam mógł być jego autorem) dotyczące kielicha. Znaczenie zwrotu "czyńcie to ( ... ) na moją panliątkę" było przedmiotem licznych dyskusji, jednak jego znaczenie w tym kontekście determinuje w. 26, będący Pawłowym komentarzem konfrontującym Koryntian z egzystencjalnym wymiarem Słowa „aż przyjdzie” wyznaczają granicę czasową sprawowania Wieczerzy Pańskiej, o której wspomina sam Jezus (Mk 14,25). Obchody Paschy nakierowane były w przyszłość – na przyszłe odkupienie Izraela – oraz w przeszłość (na to, jak Bóg ich odkupił, gdy wyprowadził z Egiptu za czasów Mojżesza ”śmierć Pana głosicie”: Śmierć Jezusa, będąca dziełem miłości (Ga 2,20), powinna być zwiastowana w sposób egzystencjalny (2 Kor 4,10-11) - w i poprzez uczestniczenie w jedzeniu i piciu (10,16). Pamiętanie o Chrystusie polega na naśladowaniu go (11,1) – dzięki temu zbawcza miłość Boża (Rz 8,39) skutecznie zaznacza swoją obecność w świecie. Z tej perspektywy jest jasne, dlaczego postępowanie Koryntian (w. 21) uniemożliwiało prawdziwą Eucharystię (w. 20) ”aż przyjdzie”: Aż Chrystus powróci w chwale (15,23). Katolicki Komentarz Biblijny prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :. Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :. ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ Aklamacja: Chwała Tobie, Królu wieków Daję wam przykazanie nowe, abyście się wzajemnie miłowali, jak Ja was umiłowałem. Aklamacja: Chwała Tobie, Królu wieków J 13,34 EWANGELIA Do końca ich umiłował Słowa Ewangelii według świętego Jana Było to przed Świętem Paschy. Jezus widząc, że nadeszła Jego godzina przejścia z tego świata do Ojca, umiłowawszy swoich na świecie, do końca ich umiłował. W czasie wieczerzy, gdy diabeł już nakłonił serce Judasza Iskarioty, syna Szymona, aby Go wydać, widząc, że Ojciec dał Mu wszystko w ręce oraz że od Boga wyszedł i do Boga idzie, wstał od wieczerzy i złożył szaty. A wziąwszy prześcieradło, nim się przepasał. Potem nalał wody do miednicy. I zaczął umywać uczniom nogi i ocierać prześcieradłem, którym był przepasany. Podszedł więc do Szymona Piotra, a on rzekł do Niego: „Panie, Ty chcesz mi umyć nogi?” Jezus mu odpowiedział: „Tego, co Ja czynię, ty teraz nie rozumiesz, ale później to będziesz wiedział”. Rzekł do Niego Piotr: „Nie, nigdy mi nie będziesz nóg umywał”. Odpowiedział mu Jezus: „Jeśli cię nie umyję, nie będziesz miał udziału ze Mną». Rzekł do Niego Szymon Piotr: «Panie, nie tylko nogi moje, ale i ręce, i głowę”. Powiedział do niego Jezus: „Wykąpany potrzebuje tylko nogi sobie umyć, bo cały jest czysty. I wy jesteście czyści, ale nie wszyscy”. Wiedział bowiem, kto Go wyda, dlatego powiedział: „Nie wszyscy jesteście czyści”. A kiedy im umył nogi, przywdział szaty, i gdy znów zajął miejsce przy stole, rzekł do nich: „Czy rozumiecie, co wam uczyniłem? Wy Mnie nazywacie «Nauczycielem» i «Panem» i dobrze mówicie, bo nim jestem. Jeżeli więc Ja, Pan i Nauczyciel, umyłem wam nogi, to i wyście powinni sobie nawzajem umywać nogi. Dałem wam bowiem przykład, abyście i wy tak czynili, jak Ja wam uczyniłem”. J 13,1-15 Jan wplata zapowiedzi zdrady Jezusa i Jego ukrzyżowania w opowiadanie o obmyciu stóp uczniów. Jezus, tak jak Maria (J 12,3), przyjmuje rolę Często wygłaszano nauki podczas posiłków. Relacja rozpoczyna się dziwnym zdaniem, które zajmuje trzy wersety (por. J 6,22-24). Wersety 1 i 3 stanowią podsumowanie, w którym ewangelista, i być może późniejszy redaktor, starają się podać znaczenie odejścia Jezusa. Ojciec przekazał wszystko Synowi (J 3,35; 10,28-29), by mógł on udzielić ludziom zbawienia umierając za nich i okazując im w ten sposób swoją miłość (J 10,17). Aluzja do zdrady Judasza mogła zostać zaczerpnięta z J 13,27 w trakcie późniejszej ustawiano wokół stołów, na których znajdowały się potrawy. Biesiadnicy spoczywali w taki sposób, że ich głowy znajdowały się w pobliżu stołu, zaś nogi zwrócone były w przeciwną stronę. Jezus musiał więc przejść na zewnątrz kręgu biesiadników, by umyć stopy każdego z obecnych. Jeśli podróżni przebyli długą drogę, gospodarz winien był dać im wodę do obmycia stóp jako wyraz gościnności, czego najlepszym przykładem było postępowanie Abrahama (Rdz 18,4). Mimo to rozwiązywanie sandałów i osobiste obmywanie czyichś stóp należało do zadań służby. Najczęściej wykonywali je niewolnicy, bardzo uległe żony lub dzieci (por. też 1 Sm 25,41). (Sandały podróżnych nie musiały być oblepione gnojem, jak to sugerowali niektórzy badacze. Pobocza starożytnych dróg były piaszczyste, zaś główne ulice Jerozolimy utrzymywano we względnej czystości, szczególnie w dzielnicy zwanej Górnym Miastem, gdzie Jezus spożywał wieczerzę paschalną. Zdjęcie przez Jezusa wierzchniej szaty, by im usłużyć, było również znakiem wielkiej pokory wobec uczniów.) Czyn Jezusa zapowiada Jego śmierć jako cierpiącego Sługi Pańskiego z Iz 53, śmierć za wielu. W przeciwieństwie do społeczeństwa grecko-rzymskiego, Żydzi uznawali wartość pokory, lecz - podobnie jak inne społeczności - uważali, że każdy człowiek ma swoją określoną rolę. Jezus natomiast odwraca role i pozycje społeczne. Rabbi Juda ha-Nasi (żyjący ok. 220 r. po Chr.) miał być tak pokorny, że gotów był dla drugiego człowieka uczynić dosłownie wszystko - z wyjątkiem zrezygnowania ze swej wyższej pozycji. Zasiadanie w porządku zgodnym ze statusem społecznym było ważne. Jezus przekracza jednak nawet tę ”zaczął umywać uczniom nogi”: Umycie nóg było wyrazem gościnności (Rdz 18,4; 1 Sm 25,41; Łk 7,44). Czynność ta była wykonywana przez niewolnika gospodarza, gdy przyjmował on w swym domu jakiegoś dostojnika6-8. Czyn Jezusa tak radykalnie narusza kulturowe ograniczenia związane ze statusem społecznym (zob. komentarz do ww. 3-5), że wywołuje ostra reakcję Piotra. Piotr słusznie protestuje, nie jest godny, by Jezus (przewyższający wszystkich ludzi) w ten sposób okazywał mu szacunek. Pierwsza reakcja Jezusa przypomina Janowemu czytelnikowi inne wydarzenia: wypowiedź Jezusa na temat świątyni lub wjazd do Jerozolimy, których uczniowie nie mogli zrozumieć, dopóki nie "przypomnieli" sobie o nich po jego śmierci i zmartwychwstaniu (J 2,22; 12,16). ”nie będziesz miał udziału ze Mną”: Upór Piotra doprowadza do stwierdzenia, że nie może mieć on "udziału", jaki Jezus ofiarowuje swoim uczniom (por. J 14,3; 17,24), jeśli nie zostanie Słowo "wykąpany" nawiązuje tutaj przypuszczalnie do ceremonialnych obmyć, którym Jezus i uczniowie poddali się w przeddzień święta (J 11,55), lecz Jezus nadaje mu sens duchowy. To metaforyczne znaczenie oczyszczenia było na tyle często stosowane, że uczniowie mogli je zrozumieć. ”nie tylko nogi moje, ale i ręce, i głowę!”: Takie dosłowne zrozumienie słów Jezusa jest typowe dla Janowych nieporozumień. Ewangelista połączył to opowiadanie z miłością Jezusa do swoich, umieszczoną na końcu fragmentu. Czyn Jezusa wskazuje na jego bliską ofiarę złożoną dla uczniów. Zgodnie z soteriologicznymi akcentami Janowej Ewangelii widzimy Jezusa jako drogę zbawienia. Werset 10 najwyraźniej sprawiał kłopoty w starożytności, bowiem w niektórych rękopisach brak wyrażenia "tylko nogi" [oprócz nóg]. Po usunięciu tych słów można odnieść wrażenie, że Jezus cytuje przysłowie, by dać do zrozumienia, że uczniowie zostali oczyszczeni w wystarczającym stopniu (z wyjątkiem Judasza, który nie będzie miał "udziału" z Jezusem). Narrator wkracza teraz na scenę, by przypomnieć czytelnikowi, co Judasz ma zamiar Uczniowie zwykle usługiwali swym nauczycielom, na wzór Elizeusza, który służył Eliaszowi, i Jozuego, który posługiwał Mojżeszowi. ”i wyście powinni sobie nawzajem umywać nogi”: Polecenie to, którego uczniowie muszą przestrzegać w sposób pokazany przez Jezusa, pojawia się również w Ewangeliach synoptycznych (zob. Mk 10,42-45 par.). W Łk 22,24-30 udział uczniów w uczcie mesjańskiej łączy się z ich udziałem w cierpieniach Jezusa oraz gotowością naśladowania Jego przykładu bycia sługą (diakonos).15. Uczniowie uczyli się przede wszystkim przez naśladowanie swoich nauczycieli. Katolicki Komentarz Biblijny prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :. Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :. Ks. Zdzisław Wietrzak SJ JEZUS ŻYJE Homilie niedzielne i świąteczne - Rok A NIHIL OBSTAT. Prowincja Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego, ks. Adam Żak SJ, prowincjał. Kraków, 14 V 2001 r., 92/01. WIELKI CZWARTEK Msza Wieczerzy Pańskiej A-B-C Wj 12, Kor 11, 23-26;J 13, 1-15 Jezus... wstał od wieczerzy i złożył szaty. A wziąwszy prześcieradło, nim się przepasał. Potem nalał wody do miednicy. I zaczął umywać uczniom nogi i ocierać prześcieradłem... A kiedy im umył nogi..., rzekł do nich: „Czy rozumiecie, co wam uczyniłem?... Jeżeli więc Ja, Pan i Nauczyciel, umyłem wam nogi, to i wyście powinni sobie nawzajem umywać nogi"... WPROWADZENIE Rozpoczynamy obchód świętych trzech dni, zwanych w liturgii Triduum Sacrum. Są to dni szczególne. Wchodzimy bowiem w ostatnie chwile życia Jezusa na ziemi aż do Jego pogrzebu w cudzym grobie. Dziś mamy Wielki Czwartek. Wraz z Janem Pawłem II, pielgrzymem do Ziemi Świętej, przestąpmy w ciszy progi Wieczernika, by z Jezusem i apostołami zobaczyć ucztę paschalną jako znak przymierza z Bogiem Abrahama i Mojżesza. Potem będziemy świadkami ustanowienia Pamiątki Ciała i Krwi Pańskiej, którą będziemy spożywać w skupieniu. Następnie cieszyć się będziemy z ustanowienia sakramentu kapłaństwa, modląc się za kapłanów. Będziemy również świadkami, jak Jezus umywać będzie nogi apostołom i odnawiać będziemy wolę służby drugiemu człowiekowi. A teraz przeprośmy Boga za nasze grzechy... HOMILIA To czyńcie na Moją pamiątkę. Osobliwy jest dzisiejszy wieczór. Wyjątkowy. Uroczysty. Ostatni wieczór Jezusa spędzony z uczniami. Spróbujmy więc wejść w uczucia Pana Jezusa, gdy mówi: „Gorąco pragnąłem spożyć tę Paschę z wami" (Łk 22, 14). „Tej nocy Ja przejdę przez Egipt". Jest to najpierw wieczerza paschalna, czyli coroczna uczta żydowska, oczekiwana i obchodzona jak u nas wigilia: uroczysta, podniosła i radosna. Oprawą tej uczty jest między innymi: - stół zastawiony upieczonym barankiem, przaśnymi plackami, winem, galaretką w kształcie cegły egipskiej, gorzkimi ziołami niewoli; - biesiadnicy ubrani jak do wymarszu z podkasaną szatą, sandałami na nogach i kijem w ręku; - opowieść o cudownym ocaleniu w słynną noc egipską, pieśni wdzięczności za ocalenie i nadzieja wyzwolenia z niewoli; - nastrój sakralny, podniosły, radosny. Uczta ta scalała cały naród z Bogiem Jahwe i z sobą również. „Ciało wydane... Krew przelana". Na tej uczcie Jezus nieoczekiwanie zaskoczył apostołów. Zaskoczył najpierw sceną umywania nóg po sprzeczce między nimi, kto z nich jest większy. Scena ta chwyta za serce. Po latach opisuje ją wyraziście św. Jan: Pan Jezus wstał od stołu, przepasał się, zaczął myć nogi zaskoczonym apostołom, bo czynność ta należała do niewolnika. Mówił: Jeżeli więc Ja, Pan i nauczyciel, umyłem wam nogi, to i wy powinniście sobie nawzajem umywać nogi. Chciał przez to powiedzieć, że mają sobie służyć, usługiwać, drugich za wyższych od siebie uważać. Zaskoczył Jezus apostołów także smutkiem z powodu zdrady. Powiedział: Jeden z was Mnie zdradzi. Jak to musiało wszystkich zelektryzować. Tylko Piotr i Jan dowiedzieli się, że zdrajcą jest Judasz. Zaskoczył Jezus wszystkich nowym obrzędem ustanowienia Eucharystii. Jezus w pewnej chwili zamyślił się. Zapewne myślał o swej krwawej ofierze nazajutrz, złożonej Ojcu na zadośćuczynienie za nasze grzechy. Postanowił dziś, w ten ostatni wieczór, utrwalić ją w sposób bezkrwawy. Oddajmy głos siostrze Faustynie: Jezus pozwolił mi wejść do Wieczernika... Jednak najgłębiej przejęłam się chwilą, w której Jezus przed konsekracją wzniósł oczy w niebo i wszedł w tajemniczą rozmowę z Ojcem swoim... Oczy Jego były jak dwa płomienie, twarz - rozpromieniona... cała postać majestatyczna; Jego dusza stęskniona; w chwili konsekracji odpoczęła miłość nasycona - ofiara w całej pełni dokonana. Teraz tylko zewnętrzna ceremonia śmierci się wypełni - zewnętrzne zniszczenie, istota jest w Wieczerniku (Dz 684). Resztę - opowiada kapłan na każdej Eucharystii, dokonując konsekracji chleba i wina i każąc spożywać Ciało wydane i Krew przelaną. To niepojęta tajemnica wiary. Z miłości do Ojca i do nas dokonana. Po to, aby nie ustać w drodze. Tę myśl rozwija liturgia Bożego Ciała, gdyż bliska męka przysłania ten temat. Nie zapomnijmy: za parę godzin Jezus pójdzie na śmierć. Zapomina o sobie, a myśli o nas i za nas się wydaje. Zakończenie Mówiliśmy dziś o uczcie paschalnej i o ustanowieniu Wieczerzy Pańskiej, czyli o Eucharystii. Ale raz jeszcze przypomnijmy scenę najbardziej przemawiającą do człowieka: umywanie nóg. Po to więc uczestniczymy w Eucharystii, by nie ustać w drodze, by dojść do domu Ojca. Uczestniczymy, by sobie służyć: w domu, fabryce, w biurze; by naśladować gest pokory, miłości i przebaczenia. Chrystus Sługą - jak niewolnik. Chrześcijanin także sługą jak niewolnik Chrystusa. Amen. PRZED ROZESŁANIEM Osobliwy jest ten ostatni wieczór Jezusa przed śmiercią. To jest Ostatnia Wieczerza, pierwsza Eucharystia, poprzedzona umyciem nóg Apostołom. Jezus zostawił siebie na pokarm, byśmy nie ustali w drodze. Z czcią wielką spożywajmy Pana, byśmy byli mocni i doszli do nieba. opr. mg/mg Wszechmogący, wieczny Boże, obchodzimy pamiątkę najświętszej Wieczerzy, podczas której Twój Jednorodzony Syn mając się wydać na śmierć pozostawił Kościołowi nową wiekuistą Ofiarę i Ucztę swojej miłości, spraw, abyśmy z tak wielkiego misterium czerpali pełnię miłości i życia. Przez naszego Pana… Chrystus na Ostatniej Wieczerzy uczynił coś, co przerasta wszelkie granice rozumu i rozsądku. To, co się tam dokonało jest jednym z największych darów Chrystusa Zmartwychwstałego. Pokarm Najświętszy jest rzeczywistym Ciałem i Krwią mojego Zbawcy. To nie jest martwa materia, opłatek, lecz Bóg utajony w tych prostych znakach. Chrystus zapewniał, iż pokarm, który nam da, to będzie Jego Ciało, a ten, kto będzie je spożywał będzie żył na wieki. A ja, tzw. „wierzący chrześcijanin”, tak często z zimnym sercem przyjmuję Ciebie Chryste, bez pragnienia zjednoczenia się z Tobą w tej przedziwnej komunii. Przyjmując Cię, staję się chodzącym tabernakulum, w którym Ty pragniesz być adorowany. Lecz zamiast tego, traktuję Cię przedmiotowo zaraz zapominając, Kogo przyjąłem do serca. Dlatego, Chryste, proszę Cię o dar wiary. Abym wierzył i drżał z przejęcia przed tym, w jak wielkich tajemnicach uczestniczę podczas każdej Eucharystii i jak wielce kochającego Boga przyjmuję w odrobinie białej Hostii. «« | « | 1 | » | »» Słowo na dziś: EUANGELIDZOMAI – „przynoszę dobrą nowinę”. Duch Pański spoczywa na Mnie, ponieważ Mnie namaścił i posłał Mnie, abym ubogim NIÓSŁ DOBRĄ NOWINĘ, więźniom głosił wolność, a niewidomym przejrzenie; abym uciśnionych odsyłał wolnymi, abym obwoływał rok łaski od Pana (Łk 4,18-19) Słowo „euangelidzomai” znaczy „przynoszę, oznajmiam, zwiastuję dobrą, radosną wiadomość, nowinę”. Pierwsza część słowa „eu” znaczy „dobrze, doskonale” a nawet „brawo!”. To sugeruje, że w słowie „euangelidzomai” nie chodzi tylko o to, jaką trzeba głosić nowinę, ale również w jaki sposób to robić: dobrze, doskonale. „Eu” jest bowiem przysłówkiem a nie przymiotnikiem. Dobra Nowina Jezusa daje człowiekowi to, czego mu brakuje najbardziej. I robi to z klasą. Żeby zatem ewangelizować, trzeba być namaszczonym przez Ducha, nie głosić więźniom przejrzenia a już tym bardziej nie odsyłać wolnymi tych, którzy uciskają. Uchroń nas od dwóch błędów, Panie: głoszenia niepotrzebnej nowiny i nazywania złych wieści Ewangelią. A wziąwszy prześcieradło nim się przepasał. Potem nalał wody do miednicy. I zaczął umywać uczniom nogi i ocierać prześcieradłem, którym był przepasany Księga Wyjścia 12, Pan powiedział do Mojżesza i Aarona w ziemi egipskiej: «Miesiąc ten będzie dla was początkiem miesięcy, będzie pierwszym miesiącem roku. Powiedzcie całemu zgromadzeniu Izraela tak: „Dziesiątego dnia tego miesiąca niech się każdy postara o baranka dla rodziny, o baranka dla domu. Jeśliby zaś rodzina była za mała do spożycia baranka, to niech się postara o niego razem ze swym sąsiadem, który mieszka najbliżej jego domu, aby była odpowiednia liczba osób. Liczyć je zaś będziecie dla spożycia baranka według tego, co każdy może spożyć. Baranek będzie bez skazy, samiec, jednoroczny; wziąć możecie jagnię albo koźlę. Będziecie go strzec aż do czternastego dnia tego miesiąca, a wtedy zabije go całe zgromadzenie Izraela o zmierzchu. I wezmą krew baranka, i pokropią nią odrzwia i progi domu, w którym będą go spożywać. I tej samej nocy spożyją mięso pieczone w ogniu, spożyją je z chlebem niekwaszonym i gorzkimi ziołami. Tak zaś spożywać go będziecie: Biodra wasze będą przepasane, sandały na waszych nogach i laska w waszym ręku. Spożywać będziecie pośpiesznie, gdyż jest to Pascha na cześć Pana. Tej nocy przejdę przez Egipt, zabiję wszystko pierworodne w ziemi egipskiej od człowieka aż do bydła i odbędę sąd nad wszystkimi bogami Egiptu. Ja, Pan. Krew będzie wam służyła do oznaczenia domów, w których będziecie przebywać. Gdy ujrzę krew, przejdę obok i nie będzie pośród was plagi niszczycielskiej, gdy będę karał ziemię egipską. Dzień ten będzie dla was dniem pamiętnym i obchodzić go będziecie jako święto dla uczczenia Pana. Po wszystkie pokolenia na zawsze w tym dniu świętować będziecie”». Księga Psalmów 116(115), Czym się Panu odpłacę za wszystko, co mi wyświadczył? Podniosę kielich zbawienia i wezwę imienia Pana. Cenna jest w oczach Pana śmierć Jego świętych. Jam sługa Twój, syn Twej służebnicy, Ty rozerwałeś moje kajdany. Tobie złożę ofiarę pochwalną i wezwę imienia Pana. Wypełnię me śluby dla Pana przed całym Jego ludem. Pierwszy list do Koryntian 11,23-26. Bracia: Ja otrzymałem od Pana to, co wam przekazałem, że Pan Jezus tej nocy, kiedy został wydany, wziął chleb i dzięki uczyniwszy połamał i rzekł: «To jest Ciało moje za was wydane. Czyńcie to na moją pamiątkę». Podobnie, skończywszy wieczerzę, wziął kielich, mówiąc: «Ten kielich jest Nowym Przymierzem we Krwi mojej. Czyńcie to, ile razy pić będziecie, na moją pamiątkę». Ilekroć bowiem spożywacie ten chleb albo pijecie kielich, śmierć Pańską głosicie, aż przyjdzie. Ewangelia wg św. Jana 13,1-15. Było to przed Świętem Paschy. Jezus wiedząc, że nadeszła Jego godzina przejścia z tego świata do Ojca, umiłowawszy swoich na świecie, do końca ich umiłował. W czasie wieczerzy, gdy diabeł już nakłonił serce Judasza Iskarioty syna Szymona, aby Go wydać, wiedząc, że Ojciec dał Mu wszystko w ręce oraz że od Boga wyszedł i do Boga idzie, wstał od wieczerzy i złożył szaty. A wziąwszy prześcieradło nim się przepasał. Potem nalał wody do miednicy. I zaczął umywać uczniom nogi i ocierać prześcieradłem, którym był przepasany. Podszedł więc do Szymona Piotra, a on rzekł do Niego: «Panie, Ty chcesz mi umyć nogi?» Jezus mu odpowiedział: «Tego, co Ja czynię, ty teraz nie rozumiesz, ale później będziesz to wiedział». Rzekł do Niego Piotr: «Nie, nigdy mi nie będziesz nóg umywał». Odpowiedział mu Jezus: «Jeśli cię nie umyję, nie będziesz miał udziału ze Mną». Rzekł do Niego Szymon Piotr: «Panie, nie tylko nogi moje, ale i ręce, i głowę». Powiedział do niego Jezus: «Wykąpany potrzebuje tylko nogi sobie umyć, bo cały jest czysty. I wy jesteście czyści, ale nie wszyscy». Wiedział bowiem, kto Go wyda, dlatego powiedział: «Nie wszyscy jesteście czyści». A kiedy im umył nogi, przywdział szaty i znów zajął miejsce przy stole, rzekł do nich: «Czy rozumiecie, co wam uczyniłem? Wy Mnie nazywacie „Nauczycielem” i „Panem” i dobrze mówicie, bo nim jestem. Jeżeli więc Ja, Pan i Nauczyciel, umyłem wam nogi, to i wyście powinni sobie nawzajem umywać nogi. Dałem wam bowiem przykład, abyście i wy tak czynili, jak Ja wam uczyniłem. Komentarz do Ewangelii Św. Antoni z Padwy (ok. 1195-1231), franciszkanin, doktor Kościoła Kazania na niedziele i obchody świętych, Wielki Czwartek „Otóż Ja jestem pośród was jak ten, kto służy” (Łk 22,27) „Jezus wstał od wieczerzy i złożył szaty. A wziąwszy prześcieradło nim się przepasał. Potem nalał wody do miednicy. I zaczął umywać uczniom nogi”. Czytamy w Księdze Rodzaju podobną historię. Abraham powiedział do wysłanników, trzech aniołów, którzy go odwiedzili: „Przyniosę trochę wody, wy zaś raczcie obmyć sobie nogi, a potem odpocznijcie pod drzewami. Ja zaś pójdę wziąć nieco chleba, abyście się pokrzepili” (18,4-5). To, co Abraham uczynił dla trzech aniołów, Chrystus zrobił dla swoich apostołów, tych posłańców prawdy, którzy mieli głosić całemu światu wiarę Świętej Trójcy. Pochyla się przed nimi jak dziecko; pochyla się i myje im stopy. Co za niepojęta pokora; co za niewysłowiona dobroć! Ten, którego adorują aniołowie w niebie, znajduje się u stóp tych grzeszników! To oblicze, które sprawia, że drżą aniołowie, pochyla się nad stopami tych ubogich! To dlatego Piotr przestraszył się… Umywszy im stopy, pozwala im „odpocząć pod drzewem”, jak jest powiedziane w Pieśni nad Pieśniami: „W upragnionym jego cieniu usiadłam, a owoc jego słodki memu podniebieniu” (2,3) Ten owoc, to Jego Ciało i Krew, które dał im tego dnia. Postawił przed nimi „nieco chleba”, aby umocnić ich przed pracą, którą mieli rozpocząć… Oto „Pan Zastępów przygotuje dla wszystkich ludów na tej górze ucztę z tłustego mięsa” (Iz 25,6)… W sali na górze, tam, gdzie apostołowie przyjmą Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy, Pan wszechświata wydaje dzisiaj ucztę dla wszystkich ludów, które w Niego wierzą… To właśnie czyni Kościół dzisiaj na całym świecie. To dla niego Chrystus przygotował tę ucztę na górze Synaj, ten pokarm, który nas żywi, swoje prawdziwe Ciało, bogate we wszelką cnotę duchową i miłość. Dał je swoim apostołom i nakazał im dać je tym, którzy wierzą w Niego. Warto przeczytać: Wielki Czwartek: Msza z poświęceniem krzyżma. Trzy rodzaje olejów Wielki Czwartek: Msza z poświęceniem krzyżma

kazanie na wielki czwartek rok c